Users

Thursday, October 10, 2013

THE WORD OF GOD

NUNGZUIHNA  &
NUNGZUIHNA  A HIH LOUH DI KHENKHAT
                                                                             Pa.Lal  (10.10.2013)
Pasian thutak lunggulh atate khempeuh i Toupa Jesu min in CHIBAI ong buuk ingh....
Laisiangthou Marka gelh 8:34-38 sung sim ni:-
34 Tua nungin, Jesu’n mipite, a nungzuite toh amah kiangah asam a; amaute kiangah: kuapeuh in ka nung ong zuih nop leh, amah kizaangsak a, ama’ Khros kisuana ong zuih tei tei ding ahi  35 Ahang bel, ama hinna humbit sawm peuhmah in a mansuah dinga , Keima’ hang leh Tangthupha hanga ama hinna mansuah peuhmah in ahinna a humbit ding . 36 Mi’n leitungbup nei henla, ama’ hinna mansuah leh amah adingin bang a meet dia? 37 Mi’n ama hinna leina ding in bang a pethei dia? 38 Tulai khangthak angkawmhat leh khelhhatte aw, mi kuapeuh in keimah leh ka thu a zumpih leh, kei Mihing Tapa ka Pa thupina khu a, vansawltak siangthoute toh kong pai chiangin, tua mi ka zumpih ding hi, a chi hi.
                
                           Leitungah  Jesu Khris min tam a Khristian kichi te KHENPI  2 in muh theih hi. Khatna ah: Amau deihdan te paikhia a, Jesu thusinsak zui a; Khris tanchinhoih hang a gimthuakna bangkim thuakngap a Jesu zuipawl ‘Christian’ te.
Nihna ah: Amau nopsakna tan, phazou hi acihnatan ciang a; zaangkhaitak leh nuamtak a Jesu nungzuipawl ‘Christian’ te.
Etsakna :(i) Pasian in ‘Sawm-a-khat kei a hi’ tangtak a acih bang lian a pia hamtang; sawm a khat apiak hanga aleitawi kuulpah lian ding amuhkhol hang zong a pe ngiat te; alangkhat ah ‘ tutung pen ka ngaihsut teh!(amah ngaih sut teh hi lel!) Sumpi (sawm-a-khat) piak ding pha sa ingh… pha sak louh teh pe lou ziau! Toupa ka hoihsakna bang toh ong pia ziau ningh…. Ci in Pasian naupang khem a khem lungdam sawm, cih bang te mate  hehehe… (ii) Tu ni biakInn a thugen ding tua ahih leh sawtlou gen ding tawpbaih ding nuam ding ai ve!  Biakinn kai ding … (iii) Mikhual thugen ding ong om hi ven va kikhop kilawm buang ding hi ven! Ci lel mate.. (iii) BiakInn kai ka tha lawp kei a; kai  dah mai ning,,, Toupa’n na thalawp ciang in ong bia in la na thalawp louh ciang in ong be kei leteh zong phamawh kei ci a diam!!!. (iv) Khawppi hoh kei lunglut lam hi kei veh aw… kei lunglut lam!!! Pasian hoihsak lam hilou in “Kei lunglut lam” hi vet se…

             Jesu in Amah zuih ut mi in thupukna kichiantak leh kiptak alak poimawh ahi ci hi. Tua thupukna bel (a) Amah kingaihsaklou (disown) a Pasian thu leh adeihdante a masapen leh poimohpen a koih theihna, athupiak; “ eimah i ki it bang a innvengte it ding cihna ahi.’ Hih omdan bel  lunggulh leh tup neihlouh ding cihna hilou in; Pasian deihdan a kizang dinga hanciam tawntung ding cihna, ban ah (b) A Khros pua in cih pen- tua migilou mawhpaihte bang lel a amau sihna ding Khros kipuak genna hilou in; Eimah teek i utna leh kithalopna toh i lunglutna leh i deihna hanga; nadang khempeuh paikhia a Pasian deihna zuihna ahi.  Jesu Khrist bang a eimah deihtelna sihsan a Pa deihdan sem a om ding cihna hi. Hih pen eimah kia adinga hing lou a Toupa adinga hing zaw dinga thutanna  bawl poimohna gen ahi. [ Efesate 5:18-19 Zukhamin omkei un, tua in uangtatna tun ahi. Kha a luahdimsak in omzaw unla, phatnalate, Pasian late leh khalam late in kihoupih tek un. Toupa mai ah La sa unla, na lungsung uah ging kilawm bawl un].
           Kuapeuh leitung paidan zui a; amah nopsak nang leh kipah nang kia zong a hinkhua zangbei mi in tawntung hinna tanglou ding. Ahihhangin Khrist leh Gupkhiatna thu hanga ahinna zangbei mi in bel Tawntung hinna ngah ding uhi(Johan 12:25). Hih bang hinkhua zang ding in thupukna khauh tak leh kiciantak lak kul hi. Tua bel Jesu Khrist Gumpa leh Toupa a sanna ahi. Jesu’n hinna taan(tanglou) acihte ‘ Leitung nopsakna a, damsung tomcik  kia leltak Pasian deihdan hilou amah ut bang bang a  kizangbei a, leitung hinkhua abei chianga a KHA uh tawntung gawtmun tung ding te ahi. ‘ I Kha si thei ngei lou dinga Gawtmun alut leh bel tawntung nuntakna tanglou cihna hi.
           Jesu’n keimah leh ka thu zumpih mi pen ken zong ka zumpih ding aci hi. Kuapeuh Jesu Khrist nungzui dinga thupukna bawl utlou leh Khrist deihna banga nungta a kizang nuamlou pen Khrist leh a thutak zumpih ahi.  Tuabang mi pen khelhna-sihna apan a suakta kei ding hi. Mihing Tapa in a Pa thupina a kivan a ong kum hun ciang in tua mi  a zumpih ding hi (t-38). Pa thupina a kivan, tua bel Pasian’ hihna bukim bangmah a liahtu omlou genna ahi, Khrist hong painawn ciang in leitung dan toh kituaka nungta mi peuhmah, amah leh a thutak sinsak zumpih peuhmah, aman zong azumpih sam ding hi. Zumpih icih ciang in (a) deihlouhna leh nialna (b) zahlaak leh mualphouna genna ahi.
            Khristian diktak icihte bel Jesu nungzui taktak te hi ahi. Jesu in Ka Nu leh Sanggamte icih in Van a ka Pa deihlam hihte hi ana ci hi. Tua ban ah Van ah ka Pa na ka sep pen kei adding in ka nuntakna ann ahi; aci hi. Tua ahihleh ei amah zui te adding in zong Pasian nasep i nuntakna ann ahih ding ahi. Ahang bel nung zui icih ciang in i zuih pen in ahih dan dan en ton a hih cihna ahih ciang in. Eite hong gumpa Jesu Khrist nungzui ihih lai un aman zong ana hihlouh nate  ihihlouh ding bang zah hiam; i nuntakna ua tuah zelzel te tawm en dih ni:-
  1. HUATNA:  Jesu Khrist in kua mah ana haw lou hi. Hih Pharisaite mawng mawng  haw lua ingh, mu peih keng ci in pel maimah lou in hilhpil sawm zawsop hi. Aman huatna ana nei lou ahihleh ei amah enton eite’n zong i neih ding hilou cihna hi. Pawlpi sung a, Pasian i biakkhawppih mite huatna lungtang i neih khak leh ei leh ei ki vel cet a kibawl dik ding ahi. Lamkai/Sia pawlkhat in amau sang a kizen zaw makaithei ding/Sia thei ding mi ong om ciang in hazatmanin heh petmah in heh uh a, huat cih tak in hua maimah tazen uhi. Thukikupna sung ah ahoihding deih a thukikupkhawpna hi, cinapi in amau deihdan toh kituak lou ngaihdan neikha bang om leh a huat in hua uh a; mi pawlkhat te’n lah amau sanga thugen lasak siamzaw ong om leh haza in mudah uhi… Huatna Jesu’n aneih louh anungzui eite’n zong i neih louh ding ahi.
  2. MI THANGPAIHSAKNA OR MI HETNA, MI NENGNIAM TUM:
Toupa Jesu’n Pharisaite leh Sadukaite paidan manlou te kikhopna inn khawnga agen ciang in tua mite totna leh sukthangpaih sawm a gen hi het lou in; ana hih diklou ahi uh, Pasian deihdan tua bang hi zaw hi… ci a awlmohna leh iitna toh ana gen ahi. Pulpit a thugen in a Pasian thutak pen mi kua hiam kawkna dinga zang, mi kua hiam hetna dinga zang; mi kua hiam thangpaihsakna dinga zang… cih khawngte adik lou ahi. Pasian thutak ahihna banga i pulaak nalam a ong kilang khia kha,kua hiam te hoihlouhna toh na kituak kha pen bel thutuam ahi.Mi domsang sawm lou a sukniam, suk thadah sawma thugen, kampau kicite Jesu in ana hih lou hi. Mi kua hiam khat siatna apan hoihna a ong kikheng lamdang, lungdampih sangsik a; ‘hih mipa mite’n apakta lua kha ding uh,  ngaisang kha ding uh cih bawl a, amah thu thei ngeiloute kiang khawng natan a; “hih mipa nidanga mihoihlou. Misia tua ci  kha ci ana hi in cin,” ci khawng a gen se se, cihbang pen bel midang te’n amah thupi sim kei le uh cih adeihna hang hi a; i Toupa Jesu’n mi atua cih khana kimu vet lou hi.
  1. THAGUMSUAH A MI VUA:
Jesu khawvel a ong vaak lai in amah kia  ahihkeileh  anungzuite toh zong kua mah vo ngei lou uh ahi. Peter in siampiipa nasempa bil langkhat sattan sak kha pak a, aman “ Na Tem a paai ah guang in…” ci hiau zaw lel dih hi, tua zong amah thah dinga mante pawl te hi zawmah lai. A thagum suahna cihdan a theih theih hunk hat om a tua pen bel BiakInn a Sumkhengte leh Vapal zuakte iplah lua mah mah a, adohkan te uh a sawn puk a, a vapalte uh/agante uh a khahsakna hi. A mihingte vua lou hi.
  1. MIDANGTE MOHPAIH CONDEMNED: Jesu’n amah nungzuite eimah leh eimah tek pilvangtak a kikem ding in ong deih hi. Citzolouhna i neih leh leh neilouh eimah kivel a ki entel tawntung ding in ong deih a; midangte mohpaih a thutankhum ding in ong deih lou hi. Hih san a Mohpaih a thutankhum icih in ‘Mitung a thutawp- mohpaihna leh vaihawmna nasep’ ahi. Pawlpi in itna hang a mi a thunun te bawlhoih ding asawmna hi a, mohpaihna hi lou ahi. Numei angkawmnu hinna tunga thuneihna la a suang a denlup sawm te kiangah Jesu’n “ Na lak ua mawhna nei hetlou pen in deng masa ua leh..” ci hi. Tua lou zong, ‘ Nang mit a singtumpi mulou a bang dinga na sanggam mit a ninneng mu na hia?’ ci dan ahi.
  2. PASIAN SANGA SUM POIMOHSAK ZAW:
Sum deihtaakluatna pen sualciteng bul ahi. I Sum neih zah leh azat dingdan khawng kia ngaih tuah tuah mai; I lungsim a Pasian in mun tang zolou SUM in luah dim den. I hinna teng teng, I lungsim tengteng, I kha teng teng leh I hatna teng teng a it ding i Pasian itkha ta lou in Sum it zaw. Sum poimoh mah mah a damsung khawsakna a, aloutheilou ahi.Ahitazongin Pasian Van leh Lei siamtu mihing a hon piangsakpa thupizaw ahi. Pasian in ilungtang leh ihinna ah thupi pen hihna atan tawntung ding ahi.
  1. MIDANGTE KHUALNA:- Jesu’n “Ka belamte vaak in” acih lai in Khalam ann in vaak in la Salam ann , nek leh tak zaw a neih mah mah kei uh leh zong a puksi mai ding uh, acihna hilou hi. Mahatma Gandhi thugen aman mah ahih leh pen,
“ Leitung ah mihing gilkial dangtaaka puuksi dingte kiang a Pasian kilaak theihna pen ‘ANN’(BREAD)” ahi, na ci. Khalam ann i nekkhop pih te salam an tasam a hong om khak uh a, en i na neih leh salam ann zong i nekpih ding ahi.
  1.  MUHSITNA:-  I zuih i Toupa Jesu in mi deih louh leh mi mullit Phaak leh Zengte khawng kihdak lou in; mi pampaih e.g Samari numeinu  icih te  alungsim in awlmawh mah mah toh kibang hi. Amah zui eite’n ei sang a dinmun niamzaw leh piandan a melhemna nei kha te’ khawng i mullit a i simmawh bawl khak zen zen louh ding ahi. I etton i Toupa Jesu in ana tuacihlou ahi. Mi khelhna a na puk a kingaisia tak a om te gal et lou a va damsak ding pen i Toupa hihdan hi a; i et ton ding ahi.
  2. CIZIATNA:- I Toupa Jesu leitung a ong vaklai in kua mah kiang ah, nang bang saptuam, kua pawlte? Ci in ci ziatna toh dong ngei lou hi. A cipihte’n Samari te ciziat kisa a Jerusalem hoh ding nangawn in samarigam tawn nuam lou a apelh lai un, Jesu’n tawn in mi tampi thu-ummi suak sak hi. Samari mihoih gentehna bang zong na zang hi. Mi ciziatna lungtang i Toupa’n aneihlouh en i neih leh amah enton kha lou suak ding hi hangh. La toh “Vangmang naubang a kahna Kalvari a khen tuam neilou uh, khentuam neilou uh cicih paucih te’n….” ci a i sak pen aman mah ahi hi.
                                

                                                     Toupa’n thupina tang hen aw…
*CHIAMTEH DING: Zosarons a Thu leh La kikhah khempeuh ‘ADMIN’ ngaihdan hivek lou a; Thu hi in La hitaleh asuahtu in amah Thu/La suah tawh kisai ah mawh akipuak ding hi.*

No comments:

Post a Comment